Grosz z 1526 roku bez herbu Odrowąż podskarbiego koronnego Mikołaja Szydłowieckiego oraz pięciokropkiem (na wszystkich innych monetach z tego rocznika jest to czterokropek) wybitym jako zwieńczenie legendy rewersu. Znana jedna sztuka.
A: SIGISMVND⁹/•PRIM⁹•REX/POLONIE
R: ⁙ MONETA:REGNI:POLONIE:I5Z6
Grosz z 1527 roku z tzw. „czeskim błędem” legendy rewersu. Co ciekawe, zmienia on całkowicie legendę tej monety. Przez ten niewielki błąd mincerza legenda Rewersu głosi: MONETA:REGIN:POLONIE (MONETA REGINA POLONIE - MONETA KRÓLOWEJ POLSKI). Pierwsza i jedyna moneta królowej Bony? ;) Znany jest tylko ten egzemplarz.
A: SIGISMVND/PRIM✿REX/POLONIE/✿
✿
R: ✿MONETᴧ✿REGIN✿POLONIE✿I5Z7
Grosz z 1528 roku z krótszą legendą rewersu kończącą się na POLONI. Jest to rzadki farma zapisu legendy na groszach koronnych zarówno na awersie jak i rewersie. Dotychczas znany tylko z tego egzemplarza.
A: SIGISMVND/PRIM✿REX/POLONIE/✿
✿
R: ✿MONETA✿REGNI✿POLONI✿I5Z8
Grosz z 1529 roku z pomylonym szykiem legendy rewersu. Wybito POLONIE REGNI zamiast REGNI POLONIE. Niezwykle rzadki wariant grosza znany z dwóch egzemplarzy ( drugi został sprzedany na aukcji WCN 182513 11.07.2019 roku za kwotę 30 złotych, moneta o rzadkości R*, gratulacje dla nabywcy ).
A: SIGISMVND/PRIM✿REX/POLONIE/✿
✿
R: ✿MONETA✿POLONIE✿REGNI✿I5Z9
Grosz z 1545 roku. Niezwykle rzadki wariant z dwoma kwiatami o kształcie chabrów pod legendą awersu. Ten wariant jak dotychczas znany jest z dwóch egzemplarzy.
A: SIGISMVND/PRIM❦REX/POLONIE/
R: ♛MONETA*REGNI*POLONIE1545
W 1546 roku w Krakowie zaczęto wybijać grosze z herbem Leliwa wielkiego podskarbiego koronnego Spytka Tarnowskiego. Po bokach herbu umiejscowiono jego inicjały S – T. Na prezentowanym poniżej groszu mincerz popełnił błąd wybijając po bokach herbu litery S – S i następnie na prawe S nabił poprawną literę T. Moneta znana z dwóch egzemplarzy (drugi znajduje się w znanej mi prywatnej kolekcji Alex106).
A:SIGISMVND/PRIMŸREX/POLONIE/ S
/S/T
R: ♛MONETAŸREGNIŸPOLO:✿1546
W 1547 roku często pojawiają się stemple z literą R zrobioną z litery P. Możliwe, że mincerz lub rytownik zgubił puncę R i nie chcąc narażać się na koszty zrobienia nowej wykorzystał puncę z literą P dorabiając na stemplu kreseczki do wyglądu R. Jest dużo wariantów stempli z takim „błędem”, mają one różne stopnie rzadkości. Poniżej moneta znana tylko z tego egzemplarza (korona typ 19 orzeł typ 14) z taką formą legendy oraz z literami R zrobionymi z litery P.
A:SIGISMVND/PRIMREX/POLONIE/ S
T
R: ♛MONETAŸREGNIŸPOLO:✿1547
1 kwietnia 1548 roku w Krakowie zmarł Zygmunt I Stary. W tym roku wybijano jeszcze w mennicy krakowskiej monety groszowe. Kiedy ta mennica zakończyła wybijanie monet dokładnie nie wiemy, lecz musiało się to stać niedługo po śmierci władcy, gdyż grosze krakowskie z 1548 roku są monetami rzadkimi. Poniżej grosz krakowski z tego rocznika z bardzo rzadkim typem korony 21A („perły” w środku korony), znany dotychczas z jednego egzemplarza.
A:SIGISMVND/PRIMŸREX/POLONIE/
S
T
R: ♛ŸMONETA:REGNI:POLO:1548Ÿ
Jak widać grosze krakowskie Zygmunta I Starego są monetami niezwykle pięknymi i ciekawymi. Różnorodność tych numizmatów jest ogromna. Prezentowane powyżej monety są tylko bardzo niewielkim fragmentem opisanych w książce 300 wariantów groszy krakowskich. Dotychczasowe stereotypy najrzadszych groszy (np. „amorki” lub legenda dwuwersowa) zostały w tej publikacji obalone. Nie znaczy to, że te monety są popularne, lecz jest bardzo wiele wariantów równie rzadkich jeśli nawet nie rzadszych od monet dotychczas za takie uważanych. Mam nadzieję, że ta publikacja zmieni postrzeganie tego nominału jako niewartego zachodu, gdyż z groszy krakowskich Zygmunta I Starego można stworzyć ogromną, piękną, rzadką oraz niepowtarzalną kolekcję numizmatyczną czego sobie oraz Wam życzę z całego serca.
Grzegorz Romańczyk.
