Próba 20 złotych 1924 Monogram RP - chronologia bicia

Ta niepozorna bo zaledwie 21 mm moneta próbna jest pokłosiem przygotowań do emisji złotych monet w okresie II Rzeczypospolitej. Jak wiemy plan udał się połowicznie bo z czterech planowanych nominałów wyemitowano tylko dwa 10 i 20 zł Bolesław Chrobry. "Monogram", mimo niewprowadzenia do obiegu został wykonany w postaci odbitek próbnych i uzupełnił bogatę listę próbnych monet II RP. 

Pierwsze plany wprowadzenia złotej monety miały miejsce już  roku 1924 w akcie poprzedzającym jeszcze reformę Grabskiego. w dekrecie Prezydenta RP z 20 stycznia 1924 r., przewidywano bicie 3100 złotych z jednego kilograma stopu złota próby 900 (⁹/₃₁ grama czystego kruszcu na 1 złoty), w nominałach: 10, 20, 50 i 100 złotych. Dnia 26 maja 1924 r. Minister Skarbu wydał rozporządzenie ustalające wzory 13 monet o nominałach od 1 grosza do 100 złotych, w tym planowanych wówczas do wprowadzenia czterech nominałów ze złota. Do emisji jednak nie doszło i w 1925 roku rozpisano nowy konkurs, gdzie I, II i III miejsce zajęły odpowiednio projekty: Bolesław Chrobry, Polonia oraz Kopernik. 

PRZECZYTAJ ARTYKUŁ O PODOBNEJ TEMATCE: W roku 1925 zostaje ogłoszony i rozpisany konkurs na projekty złotych monet. Projekt Szukalskiego zdobywa trzecie miejsce. W tym samym konkursie drugiej miejsce zajmuje projekt Antoniego Madeyskiego z wizerunkiem "Polonii" zwanej powszechnie (ale błędnie) "Głową Kobiety". Pierwsze miejsce zdobył natomiast projekt Zofii Trzcińskiej-Kamińskiej z wizerunkiem Bolesława Chrobrego. CZYTAJ TUTAJ

20 zł Monogram, brąz
Źródło: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak

Na awersie monety centralnie znajduje się godło, po bokach orła rozstrzelona data 19 24. Wokoło rozmieszczony jest napis otokowy RZECZPOSPOLITA POLSKA, na dole: 20 zł. Po otoku również sznur perełek. Na rewersie monety z kolei centralnie umieszczony jest ozdobny monogram RP, wokół monogram otoczony wieńcem z kłosów z lewej i liści dębu z prawej. Na dole rośliny przewiązane wstążką. Wokoło otok z perełek. Na dole małe litery M i Z. 

Współczesne katalogi podają trzy rodzaje metalu, w którym została wybita ta moneta: złoto, srebro i brąz. 

Materiał	Nakład (szacunkowy)	Masa
Brąz	120 szt.	6,3 g
Srebro	10 szt.	5,7 g
Złoto	Nieznany	6,24 g (egz. z Z. Król. W W-wie)

Chronologia bicia monety

Oglądając monety tej emisji możemy zobaczyć charakterystyczne rysy zarówno na awersie jak i rewersie. Są one szczególnie widoczne na wersjach brązowych. Jeśli bliżej przyjrzymy się monecie złotej oraz srebrnej, również zobaczymy, że coś przy ich tłoczeniu zaczynało się niepokojącego dziać ze stemplem. 

Na złotej odbitce widać w jednym miejscu "mikroryskę". Defekt znajduje się w tym samy miejscu co późniejsze rysy wynikające z pęknięcia stempla. 

Od samego początku komplet stempli, który przygotowano do wybicia tej monety posiadał pewien defekt, który w trakcie produkcji coraz bardziej się pogłębiał i uwidaczniał. Celowo piszę o komplecie a nie kompletach stempli gdyż mam przekonanie graniczące z pewnością, że do wybicia tych monet użyto właśnie jednego tylko kompletu stempli. 

Skąd przypuszczenie o biciu jednym stemplem? Sprawa jest prosta - na wszystkich odbitkach widać zaczątek lub w przypadku odbitek w brązie już rysy po uderzeniu pękniętym stemplu. 

Na egzemplarzu srebrnym defekt stempla bardziej uwidoczniony na awersie i rewersie monety. Proszę porównać z poniższym zdjęciem odbitki brązowej. 
Źródło: Warszawskie Centrum Numizmatyczne

Podsumowanie

Reasumując, jako pierwsze odbijane były wersje w złocie - w jednym miejscu widać bowiem minimalny defekt, ale stempel był jeszcze w całości. Jako kolejne były bite wersje srebrne. Tu już w kilku miejscach widzimy "coś" co wskazuje na zaczynająca się degradację stempla. Jako ostanie trzecie odbijane były wersje brązowe - tu już wyraźnie widać rysy wynikające z mechanicznego uszkodzenia stempla. 

W przypadku odbitek w brązie mając kilka zdjęć obok siebie można łatwo rozpoznać, która była bita mniej a która bardziej zużytym stemplem, ponieważ wielkość rys na poszczególnych egzemplarzach jest różna. im mniejsze rysy tym wcześniejsze bicie. 

Na odbitkach brązowych w 5 miejscach widać bardzo wyraźne rysy - stempel posiadał już wyraźne rysy, które zostawiły swój widoczny ślad na awersie i rewersie. 

Źródło: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak

Uruchomiliśmy dobrowolną zbiórkę pieniędzy na portalu www.zrzutka.pl na dalszy rozwój i działalność Portalu Numizmatycznego. Jeśli uważasz, że strona jest interesująca i warto ją wesprzeć WEJDŹ TUTAJ i dowiedz się więcej.