Czworak - krótka emisja o dużym znaczeniu
Czterogroszówka została wprowadzona do obiegu w Rzeczypospolitej przez króla Zygmunta II Augusta w ramach działań zmierzających do unifikacji systemu monetarnego na terenach Jagiellonów. Miejscem wybicia była mennica wileńska. Nominał ten, obok dwojaka (dwugroszówka) pozwalał na swobodne posługiwanie się monetami zarówno polskimi jak i litewskimi.
Moneta bita była zaledwie przez 5 lat, od 1565 do 1569 roku. Stanowiła ona odpowiednik 5 groszy polskich koronnych a wspomniany wyżej dwojak stanowił równowartość czterech półgroszy litewskich albo pięciu koronnych. Dzięki takim przelicznikom dość łatwo można było prowadzić handel na terenie całej Rzeczypospolitej.
Do produkcji czworaka używano srebra wysokiej próby, bo aż 875. Jego waga wynosiła ok 4,29 g. Poza rodzimym rynkiem, moneta ta zdobyła popularność poza granicami. Naśladownictwa czworaka powstawały m.in w księstwie cieszyńskim za panowania Wacława III Adama (1540-79). Masowo monetę wywożono do Niderlandów.
PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ TEN POWIĄZANY ARTYKUŁ: Trzykrucierzówka to dość "egzotyczna" ale jednocześnie ciekawa moneta w polskim systemie monetarnym. Jej krótka emisja w latach 1615-18 jakoś specjalnie nie zrewolucjonizowała polskiego pieniądza. Na rodzimym rynku się nie przyjęła i po 4 latach zaniechano jej dalszej emisji. CZYTAJ TUTAJ.
Emisja monety zakończyła się w roku 1569, najpewniej w wyniku zawarcia unii lubelskiej (unii polsko-litewskiej). Dziś jest to nominał rzadki i poszukiwany na rynku numizmatycznym. Egzemplarz w słabszym stanie kosztuje kilkaset złotych. Ceny najlepszych stanów dochodzą do kilku tysięcy.
Zygmuntowski czworak wykonywany był wg jednego ustalonego wzoru. Na awersie centralnie umieszczone popiersie władcy z charakterystyczną rozdwojoną spiczasta brodą (w Europie i Niemczech moneta ta w tłumaczeniu na polski nazywana była "szpicbródką"). Po otoku można odczytać napis: SIGIS AVG D G REX PO MAG DVX L. Na rewersie z kolei centralnie dwa herby Litwy - Pogoń oraz Słupy Giedymina. Nad nimi mitra wielkoksiążęca. Pod herbami nominał napisany cyframi rzymskimi IIII. Po otoku napis MONETA MAGNI DVCAT LIT oraz rok emisji.
Drugie życie w polskim systemie monetarnym dał czworakowi po 1766 roku ostatni król Polski Stanisław August Poniatowski. Moneta ta była jedną z wielokrotności wprowadzonego po reformie monetarnej grosza srebrnego. Monetę bito najpierw z 5,4 grama srebra próby 542, a po reformie z 1787 r., – z 5,38 grama srebra próby 521.
Potocznie na czterogroszówki mówiono "złotówki" i tak do dziś często są opisywane w katalogach numizmatycznych. Ustawowo i formalnie moneta nosiła nazwę 4 grosze. Emisja monety zakończyła się w roku 1795
Komentarze
Prześlij komentarz