ODMIANY 2 marek 1940 GETTA ŁÓDZKIEGO – SZERSZA ANALIZA

W tym dniu, o tak szczególnej dacie 22-02-2022 nie może być innego artykułu jak na temat, gdzie Bohaterem wpisu będzie nominał zawierający cyfrę 2, a ściślej 2 marek 1940 Getta Łódzkiego. ...a jak szczególna jest ta data, to proszę zauważyć, iż mamy do czynienia z RADAREM, czy jak kto woli z układem palindromicznym, bo data ta czytana zarówno z lewej, jak i z prawej strony da nam taki sam ciąg liczbowy. Cóż magia cyfr towarzyszy banknotom od zawsze, no a taki układ dwójkowy może się zdarzyć tylko ten jeden, jedyny raz ..i dziś go mamy, ...także postanowiłem jakoś uczcić ten szczególny dzień, a ponieważ znany jestem z zamiłowania do emisji banknotów Getta Łódzkiego 1940, postanowiłem że o nim będzie dziś mowa tj. o słynnej 2 markówce.

Jak zapewne uważni czytelnicy moich zapisów zauważyli, temat 2 marek 1940 był już poruszany przeze mnie dwukrotnie ale tam mamy opracowania szczegółowe dla dwóch specyficznych odmian, a dziś postanowiłem zebrać to w całości i jak to się mówi zamknąć temat 2 marek 1940 dokumentnie. Z tym całkowitym zamknięciem, to tak nie do końca, bo oczywiście liczę na to, że coś nowego w tym temacie się znajdzie i podzielą się tym Państwo w komentarzach do tego artykułu.

Tu taka mała dygresja z mojej strony, było już szczegółowe opracowanie dot. 50 fenigów 1940 Getta, a teraz  od razu przeskok do nominału 2 marek?, a dlaczego pominięto kolejny chronologicznie nominał 1 marki? Otóż chciałbym zapewnić czytelników, że jedyneczka nie zostanie pomięta, mam na jej temat już bogaty materiał dot. odmian , notowań itp. także cierpliwości nie zaniedbam tego, a dziś 2 markówce ustąpiłem pierwszeństwa,  z uwagi na tą szczególną datę.

Także informacji czysto katalogowych kolejny raz nie zamieszczę, to każdy zainteresowany kolekcjoner może sam sobie je znaleźć. Tradycyjnie zacznę od odmian 2 markówki 1940 jakie możemy spotkać, takie zestawienie jest zawsze ciekawe, daje ogólny pogląd na zagadnienie, pozwoliłem też sobie przy tym na komentarz co do rzadkości ich występowania  i tak mamy :

1. OBIEGOWY banknot 2 marki 1940 z typem numeratora TYP1, jedna kreseczka pod (o) w (No). W każdych wariantach numeracji banknot jest rzadki, stany bankowe wręcz bardzo rzadkie, szersza analiza i omówienie tej pozycji poniżej.(zdjęcie pochodzi z archiwum aukcji GNDM z dn. 09.02.2019 poz.4019).

2. OBIEGOWY banknot 2 marki 1940 z typem numeratora TYP2, dwie kreseczki pod (o) w (No). W tym typie numeracji banknot jest ekstremalnie rzadki w każdym stanie zachowania. (zdjęcie pochodzi z archiwum aukcji SNMW z dn. 27.02.2022 poz.2353).

3. FAŁSZERSTWO RAUCHWERGERA, banknoty tak ekstremalnie rzadkie, że każdy egzemplarz należy uznać za unikat. (zdjęcie pochodzi z archiwum aukcji SNMW z dn. 24.02.2018r., poz. 394)

4. WZÓR z numeracją zerową No 000000,  występujący zarówno z perforacją, jak i bez. Ekstremalnie rzadka pozycja na rynku.(zdjęcie z archiwum aukcji  WCN z dn. 31.05.2008 poz.895)

5. CZYSTY banknot bez nadruku serii i numeracji,  tu mamy najprawdopodobniej do czynienia z typem wzoru archiwalnego. Bardzo rzadka pozycja. (zdjęcie z katalogu Cz. Miłczaka, Banknoty Polskie i Wzory, tom 2,  Warszawa 2012 ),

6. ENTWERTET banknoty tzw. okazowe, z niską numeracją 000XXX (pierwsze trzy zera pozostałe to 3 cyfry w druku), z pieczęcią granatową ENTWERTET znajdującą się na rewersie. Nie są to wzory, jak się często spotykało taką opinię, nazewnictwo niemieckie było dość precyzyjne i wzory w jęz. niemieckim mają miano MUSTER , napis ENTWERTET oznacza “wycofany”. Za informacją podaną w katalogu Czesława Miłczaka ten typ banknotów spotykany był w zestawach prezentowych (suwenirach) dla wysokich rangą dygnitarzy niemieckich, gdzie znajdowały się wraz z pozostałymi nominałami, w kopertach oznaczonych numeracją taką samą jakie miały wszystkie banknoty. Jako ciekawostkę podam, iż znany jest najwyższy numer takiego kompletnego zestawu nominałowego o nr 001041, znajdujący się w zasobach  Muzeum Narodowego w Warszawie, także jak widać istnieją banknoty typu ENTWERTET co posiadają nie trzy ale dwa zera z przodu. Wyjątkowo rzadko spotykane egzemplarze na rynku kolekcjonerskim. (zdjęcie banknotu pochodzi z archiwum aukcji GNDM z dn. 05.10.2019, poz.6206)

Poniżej omówię każdą z wyżej wymienionych pozycji.

ad.1) OBIEGOWY banknot 2 marki 1940 z typem numeratora TYP1. Tu znalazłem jego 32 notowania w okresie od 1995r., zapewne było ich więcej ale i tak ilość wskazuje nam na jego rzadkość występowania. Każdy egzemplarz posiada nadruk numeracji w kolorze pomarańczowym. Te banknoty były drukowane w początkowej fazie druku całej emisji (do momentu wyłapania fałszerstwa Rauchwergera i wycofania z obiegu nominału 2 marek), gdzie druk ich odbywał się na papierze wysokiej jakości, z dodatkiem włókien bawełny, stąd dziś mamy na nich taki kolor numeracji, dotyczy to też pozostałych nominałów, które mają dziś numerację w kol. pomarańczowym :

*50 fenigów, początkowy druk  zakresu numeracji

*1 marka odmiana 6 cyfrowa, bez nadruku serii, z początkowym zakresem numeracji

*5 marek na papierze kartonowym

*10, *20 i *50 marek na papierze ze znakiem wodnym

 Co do zakresów numeracji to :

- najniższym znanym mi numerem jest : 009534 (aukcja WCN z dn. 18.11.1995 poz.1060)

- a najwyższym numerem : 234402  (aukcja WCN z dn. 29.05.2004 poz.868)

Zakresy występowania numeracji rozkładają się następująco:

-009XXX tego zakresu znalazłem 16 notowań, jest to ciąg numeryczny, który możemy spotkać najczęściej, co nie oznacza ze banknot ten jest pospolity.

-01XXXX – jedno notowanie, czyli bardzo rzadki układ

-03XXXX – dwa notowania

-05XXXX – trzy notowania

-06XXXX, 07XXXX, 10XXXX, 15XXXX, 18XXXX, 21XXXX – po jednym notowaniu

-22XXXX, 23XXXX – po dwa notowanie każdego ciągu numerycznego.

ad.2) OBIEGOWY banknot 2 marki 1940 z typem numeratora TYP2 - tu już opracowałem tą pozycję, zainteresowanych zapraszam do zapoznania się  z tematem: LINK TUTAJ KLIKNIJ

ad.3) FAŁSZERSTWO RAUCHWERGERA – tu również jest wcześniejsze moje opracowanie, zapraszam do zapoznania się z tym bardzo ciekawym tematem (KLIKNIJ W GRAFIKĘ PONIŻEJ):

ad.4) WZÓR z numeracją zerową No 000000, tu poza jednym notowaniem nie znalazłem więcej informacji na jego temat, to świadczy z jak ekstremalnie rzadką pozycją mamy do czynienia.

ad.5) CZYSTY banknot bez nadruku serii i numeracji, tu nie znalazłem żadnego notowania, poza informacją zawarta w katalogu Cz. Miłczaka

ad.6) ENTWERTET czyli banknoty z niską numeracją i pieczęcią ENTWERTET na rewersie, tu znalazłem 4 notowania banknotów o numerach :  000121, 000174, 000182, 000476. Jak już wspomniałem wcześniej, są to wyjątkowe rzadko spotykane egzemplarze.

Temat wg mnie ciekawy, tym samym zapraszam do dyskusji i uzupełnienie o informację, dotyczących nie wymienionych notowań, czy innych zakresów numeracji niż podałem w artykule.

Pozdrawiam pasjonatów banknotów

Paweł Pawłowski (vel pawpaw)

literatura :

1) Jacek Sarosiek, Banknoty Getta Łódzkiego 1940-1944, Białystok 2012

2) Jacek Sarosiek, Money of the Lodz Ghetto 1940-1944, Białystok 2017

3) Czesław Miłczak, Banknoty Polskie i Wzory, tom 2,  Warszawa 2012

4) R.S. Feller, Silent Witnesses – Civillian Camp Money of World War II, Potr Clinton 2007

5) Hans Ludwig Grabowski „Das Gelddes Terrors ” , Battenberg 2008