Klipy Albrechta Hohenzollerna

Pokój Toruński z 1466 roku uznał Zakon Krzyżacki za lennika Korony Polskiej. Odtąd każdy Wielki Mistrz miał składać hołd lenny Królowi Polski. Jednak pakt zawierał także dużo nieścisłości. Jedną z nich był fakt, że Zakon w dalszym ciągu formalnie podlegał Cesarzom Rzymskim oraz Papiestwu. Nieścisłości te były często wykorzystywane w czasie walk prowadzonych między Jagiellonami, a Cesarzami Rzeszy o wpływy w Europie.

W 1511 roku Wielkim Mistrzem zostaje Albrecht Hohenzollern - siostrzeniec króla Zygmunta I Starego. Albrecht od początku opierał się przed złożeniem hołdu i podporządkowaniu się Koronie Polskiej. Pierwszy raz dobitnie pokazał to w 1512 roku brakiem wsparcia w wojnie polsko – rosyjskiej ( jako lennik był zobowiązany wspomóc suzerena wojskiem).  W 1519 roku wybucha wojna polsko – krzyżacka. Nie będę tutaj omawiał przebiegu całej wojny (chociaż gorąco polecam zagłębić się w ten temat ) tylko, chciałbym abyśmy skupili się końcowej jej fazie czyli roku 1521. Jak to w tamtych czasach bywało po obydwu stronach walczyły wojska zaciężne, a opłacenie ich wymagało dużych sum pieniędzy. Albrecht nie chciał popełnić błędu poprzednich Mistrzów i za wszelką cenę starał się wywiązać ze zobowiązań finansowych wobec wojska. W przeszłości Zakon bardzo dużo stracił nie wywiązując się ze zobowiązań wobec wojsk zaciężnych. Może to zdziwić wielu  Czytelników, ale Polska nie zdobyła Malborka w walce tylko go kupiła! W 1456 roku Królestwo Polskie odkupiło od wojsk zaciężnych składających się głównie z Czechów za kwotę 436 tysięcy guldenów węgierskich Stolicę Państwa Zakonnego.

Albrecht z powodu braku środków na opłacenie wojska zaczął bić podwartościowe klipy monetarne.

Wyróżnić możemy dwa typy klip: ćwierćtalarową i groszową.

Klipa ćwierć talarowa

Źródło: Warszawskie Centrum Numizmatyczne

Awers: Matka Boska z Dzieciątkiem, siedząca na wprost. W otoku legenda; ALBERTVS DEI GRA MARCHIO BRANDE

Rewers: Krzyż liliowaty z tarczą z orłem pruskim. W otoku legenda; HONOR MAGISTRI IVSTICIAM DILIGIT 15Z1

Waga: 3.80 – 5.10 grama
Wymiary: ok 30 x 27 mm

Monety bite były w podłej próbie srebra a niektóre wręcz w miedzi. Próżno szukać na nich legend bo po prostu się nie zmieściły. Na niektórych egzemplarzach można zauważyć pojedyncze litery. Jednak egzemplarze, które zachowały się do naszych czasów znajdują się w większości w fatalnych stanach. Więc jeżeli już trafia się egzemplarz na którym w miarę wyraźnie widać rysunek awersu i rewersu to śmiało możemy powiedzieć że jest to już „COŚ”.

Klipa groszowa

Źródło: Warszawskie Centrum Numizmatyczne

Awers: Tarcza Wielkiego Mistrza

Rewers: Tarcza zakonna

Waga: 1.25 – 2.40 grama
Wymiary: ok 15- 20 mm

Jeżeli chodzi o znalezienie klip groszowych w przyzwoitych stanach, to rzecz ma się podobnie jak przy ćwierćtalarach –jest to bardzo ciężkie wyzwanie. Co istotne, klipy monetarne Albrechta stanowią ogromną rzadkość, powiedzieć że są trudno dostępne to jakby nic nie powiedzieć, Kopicki określa ich rzadkość na R8!! Pozycje te nie dość, że sporadycznie pojawiają się w handlu, to jeżeli gdzieś się „objawią” to z reguły w stanach pozostawiających wiele do życzenia. Jednak naprawdę proszę mi wierzyć - przy tych monetach nie ma co wybrzydzać tylko należy się cieszyć, że pojawiła się okazja włączenia ich do kolekcji.

Śmiało można monety te nazwać ostatnimi monetami Zakonu Krzyżackiego. Jak doskonale wiemy w 1525 roku miał miejsce Hołd Pruski i tym samym zakończyła się historia numizmatyczna zakonu. Jeśli ktoś chciałby bardziej zgłębić temat klip, to gorąco polecam opracowanie Vossberga, gdzie przedstawione zostało kilka rycin oraz odmian.

Piotr Hajduk