Monogramy na monetach Imperium Rosyjskiego

Oglądając monety Imperium Rosyjskiego (1721-1917) możemy dostrzec na nich mniej lub bardziej ozdobne monogramy, będące niejako znakiem rozpoznawczym władcy za panowania którego została dana moneta wybita. Niektóre z nich są proste, składające się z pojedynczej litery. Są jednak i takie, które składają się z kilku bogato zdobionych liter. Te w nomenklaturze rosyjskiej nazywane są „Вензель” (PL węzeł - узел). Niektóre z nich były powszechnie stosowane na wielu monetach z okresu panowania władcy. Są jednak i takie, których użyto na pojedynczych monetach – często próbnych.

Prosty monogram to najczęściej pierwsza litera imienia danego władcy np. „A” – Aleksander oraz rzymska cyfra I, II, III. W przypadku bardziej skomplikowanych monogramów litera jest ozdobiona dodatkowymi ornamentami. Jeśli znak ten został wybity na monecie, wówczas nie używano już na niej godła państwowego – carskiego orła.

Ozdobne monogramy, zwane węzłami (w dalszej części artykułu dla porządku będziemy dla wszystkich znaków używali jednego sformułowania „monogram”), poza pierwszą literą imienia i cyfry, mogą zawierać dodatkowo pierwszą literę tzw. otczestwa (ros. Отчество), czyli nazwiska utworzonego od imienia ojca. W Rosji od wieków było i jest to nadal praktykowane np. Piotr Fiodorowicz tzn. Piotr syn Fiodora. W niektórych przypadkach (np. w monogramach carycy Katarzyny) możemy dostrzec literę „I” Императрица – cesarzowa. Dodatkowo wiele monogramów dla podkreślenia ich rangi, było zwieńczonych koroną ze wstęgami.

Uruchomiliśmy dobrowolną zbiórkę pieniędzy na portalu www.zrzutka.pl na dalszy rozwój i działalność Portalu Numizmatycznego. Jeśli uważasz, że strona jest interesująca i warto ją wesprzeć WEJDŹ TUTAJ i dowiedz się więcej.

Poniższa część jest tłumaczeniem rosyjskojęzycznego artykułu ze strony www.russian-money.ru katalogującego monogramy z monet carskiej Rosji. 

Monogram Mikołaja II wybijany na miedzianych monetach Wielkiego Księstwa Finlandii w latach 1895-1917 np. 1 pennia. Utworzony jest z łacińskiej litery „N” (Nikołaj) oraz rzymskiej cyfry „II”. Od góry zwieńczony był carską koroną.
 

Monogram Mikołaja II używany na najdrobniejszych nominałach miedzianych monet w latach 1894-1916 np. ½ kopiejki i ¼ kopiejki. Utworzony z rosyjskiej litery „H” (pol. N - Nikołaj) i rzymskiej cyfry „II”. Od góry zwieńczony był carską koroną ze wstęgami.
 

Monogram Aleksandra III używany na najdrobniejszych nominałach miedzianych monet Imperium Rosyjskiego np. ½ i ¼ kopiejki oraz Wielkiego Księstwa Finlandii w latach 1881-1894. Utworzony z litery „A” (Aleksander) i rzymskiej cyfry „III”.
 

Monogram Aleksandra II używany na najdrobniejszych nominałach miedzianych monet Imperium Rosyjskiego w latach 1855 – 1881 - ¼ i ½ kopiejki, połuszce i dienieżce oraz miedzianych monetach Wielkiego Księstwa Finlandii w latach 1863-1876 – 1, 5 i 10 pennia. Otworzony z litery „A” (Aleksander) i rzymskiej cyfry „II”. Od góry zwieńczony był carską koroną.
 

Monogram Aleksandra II użyty na pamiątkowym rublu z 1841 roku wybitym na pamiątkę ślubu cara. Utworzony z liter „M” (Maria) oraz „A” (Aleksander).
 

Monogram Mikołaja I używany w latach 1839-1848 na miedzianych monetach ¼, ½, 1, 2 i 3 kopiejki oraz na najdrobniejszych nominałach miedzianych monet w latach 1849-1855 – połuszce, dienieżce, i 1 kopiejce. Utworzony z rosyjskiej litery „H” (pol. N - Nikołaj) i rzymskiej cyfry „I”. Monogram u góry zwieńczony był carską koroną.
 

Monogram Aleksandra I użyty na próbnych kopiejkach 1810 roku i na próbnej monecie 2 kopiejkowej 1802 roku. Utworzony z litery „A” (Aleksander) i rzymskiej cyfry „I”. Monogram u góry zwieńczony był carską koroną.
 

Monogram Pawła I stosowany w latach 1797-1801 na srebrnych monetach niższych nominałów oraz drobnych monetach miedzianych; połuszce, dendze, 1 i 2 kopiejkach. Utworzony z litery „П” (pol. P - Paweł) i rzymskiej cyfry „I”. Monogram u góry zwieńczony był carską koroną.
 

Monogram Pawła I stosowany na złotych monetach oraz srebrnych monetach wyższych nominałów w latach 1797-1801. Utworzony z czterech liter „П” (pol. P - Paweł) i rzymskiej cyfry „I” umiejscowionej w centralnej części monogramu.
 

Monogram Pawła I użyty na próbnym rublu z 1796 roku i na efimce 1798 roku. Utworzony z czterech liter „П” (pol. P - Paweł) i rzymskiej cyfry „I”, które otaczają herb Imperium Rosyjskiego. Każda litera zwieńczona była koroną carską.
 

Monogram Katarzyny II użyty na monecie dla Mołdawii i Wołoszczyzny w 1771 roku. Utworzony z 4 osobnych monogramów z których każdy utworzony jest ze splecionych liter „E” (Ekaterina). W centralnej części rzymska cyfra „II”.
 

Monogram Katarzyny II użyty w 1796 roku na monetach syberyjskich oraz w 1771 na monetach dla Mołdawii i Wołoszczyzny. Utworzony jest z litery „E” (Ekaterina) i rzymskiej cyfry „II”. Od góry zwieńczony był carską koroną ze wstęgami.
 

Monogram Katarzyny II użyty na miedzianych monetach w latach 1763-1796. Utworzony z liter „I” (imperatorka - cesarzowa) litery „E” (Ekaterina) i cyfry „II”. Monogram u góry zwieńczony był carską koroną.
 

Monogram Katarzyny II użyty na złotych połtinach w latach 1777-1778. Składa się z liter „E” (Ekaterina) oraz „A” (Aleksejewna). Monogram u góry zwieńczony był carską koroną.
 

Monogram Piotra III użyty na próbnej srebrnej monecie 5 kopiejkowej z roku 1762. Składa się z łacińskich liter „P” (Piotr) oraz „F” (Fiedorowicz).
 

Monogram Piotra III użyty na próbnej srebrnej monecie 5 kopiejkowej z roku 1762. Składa się z łacińskiej litery „P” (Piotr) oraz cyfry „3”.
 

Monogram Piotra III z próbnego rubla z 1762 roku. Składa się z czterech splecionych z sobą liter „П” (pol. P - Piotr) oraz znajdujących się w czterech rogach cyfr rzymskich „III”. Każda litera „П” zwieńczona dodatkowo koroną carską.
 

Monogram Elżbiety I z próbnych miedzianych monet kopiejkowych z roku 1755. Utworzony z litery „I” (imperatorka - cesarzowa), litery „E” (Elżbieta) oraz rzymskiej cyfry „I”.
 

Monogram Elżbiety I z miedzianych monet z lat 1757-1762 np. połuszki, 1, 2 kopiejki. Składa się z litery „E” (Elżbieta), „P” (Piotrowna - otczestwo). Obydwie litery powtórzone w odbiciu lustrzanym. Monogram zwieńczony dodatkowo koroną carską.
 

Monogram Iwana VI Iwanowicza, nazywanego czasem Iwanem III utworzony z ozdobnej litery „I” oraz cyfry „3”.
 

Monogram Iwana VI Iwanowicza, nazywanego czasem Iwanem III użyty na próbnym rublu z 1740 roku. Utworzony z ozdobnej litery „I” powtórzonej w lustrzanym odbiciu oraz cyfry „3”. Monogram można interpretować dwojako: Iwan III lub Imperator Iwan III.
 

Monogram Anny Iwanowny wybity m.in. na próbnej kopiejce 1736 roku. Składa się z litery „I” powielonej w odbiciu lustrzanym oraz litery „A. Monogram można interpretować dwojako: Imperatorka Anna lub Imperatorka Anna Iwanowna.

Monogram Piotra II wybity na próbnej miedzianej połuszce z 1727 roku. Składa się z dwóch liter „P” (Piotr) oraz cyfry „II”.
 

Monogram Piotra II wybity na niedatowanej kopiejce miedzianej. Składa się z litery „P” (Piotr) powtórzonej w lustrzanym odbiciu, litery „A” (Aleksejewicz) i cyfry „II”. Monogram zwieńczony dodatkowo koroną carską.
 

Monogram Piotra II użyty na rublach 1727, 1728 oraz 1729. Utworzony z czterech liter „П” (pol. Piotr) i czterech cyfr „II”.
 

Monogram Katarzyny I użyty na kwadratowych płytach miedzianych z latach 1725-1726. Składa się z litery „I” (Imperatorka) i litery „E” (Ekaterina). Obydwie litery powtórzone w lustrzanym odbiciu. Monogram usytuowany na piersi orła carskiego.
 

Monogram Katarzyny I z próbnego miedzianego grosza z 1727 roku. Składa się z litery „E” (Ekaterina). Monogram zwieńczony dodatkowo koroną carską.
 

Monogram Katarzyny I z próbnego miedzianego „mienszykowskiego” griwiennika z 1726 roku. Utworzy z litery „E” (Ekaterina), „I” (Imperatorka) oraz dodatkowego elementu w postaci stylizowanego ornamentu przypominającego grecką literę „gamma”. Litery E i I powtórzone w lustrzanym odbiciu.
 

Monogram Piotra I użyty na rublach w latach 1722-1725. Utworzony z czterech liter „П” (pol. Piotr) i czterech cyfr „I”.

 

Tym oto sposobem dotarliśmy do końca przeglądu monogramów monet okresu Imperium Rosyjskiego. Mam nadzieję, że artykuł ten będzie pomocny przede wszystkim początkującym kolekcjonerom w łatwej i szybkiej identyfikacji niektórych monet carów rosyjskich.