Punce własnościowe kolekcjonerów
Puncowanie monet najróżniejszymi znakami, ma bardzo długą historię sięgającą starożytności. Nabijanie znaków w postaci tzw. kontrmarek pozwalało np. na wprowadzenie tak oznaczonej monety w innych krajach. Dość popularne w XIX wieku było puncowanie monet wycofanych z obiegu przez właścicieli dominiów do wewnętrznego obrotu jako coś na kształt pieniądza zastępczego. Ja dziś chciałbym zająć się innym zagadnieniem związanym z tym tematem, a mianowicie puncami własnościowymi kolekcjonerów.
Tematem najróżniejszych punc i znaków nabijanych na monetach zacząłem zajmować się bliżej stosunkowo niedawno. Wcześniej temat ten jakoś specjalnie mnie nie interesował. Jednak opublikowany 13 marca artykuł "Jefimok - europejski talar z rosyjską kontrmarką" oraz wpis na FB o kontramarkach z oblężonego Gdańska w 1577 roku, spotkały się z tak dużym zainteresowaniem czytelników, że postanowiłem podrążyć ten temat nieco bardziej i tak powstaje kolejny wpis o zbliżonej tematyce. Dodam, że w przygotowaniu są kolejne "puncowe" teksty.
Dziś chciałbym przedstawić cztery punce kolekcjonerów polskich oraz zaprezentować kilka znaków, które nie są zidentyfikowane, ale patrząc na nie można z dużym prawdopodobieństwem przyjąć, ze one są również dawnymi znakami nabitymi przez kolekcjonera. Opisane poniżej cztery punce to ogromna wartość dodana do ozdobionego danym znakiem numizmatu, ponieważ jego obecność niejednokrotnie zwiększa i to znacznie wartość monety czy medalu. Mieć w swoim zbiorze "Potockiego" czy "Czapskiego" to dla numizmatyka to samo, jak dla miłośnika obrazów Matejko na ścianie.
Mieć w swoim zbiorze "Czapskiego" czy "Potockiego" to mniej więcej coś takiego jak mój zakup na zimowej aukcji GNDM, dwóch szelągów ex Kałkowski. Monety wprawdzie bez punc, ale z oryginalnymi karteczkami kolekcjonera. Specjalnym miłośnikiem szelągów nie jestem, ale mieć monety "ex Kałkowski" to też jest coś.
Kolekcja Potockich
Zaczynamy od chyba najbardziej rozpoznawalnego znaku / puncy a mianowicie herbu Pilawa, należącego do rodziny Potockich. Jest to charakterystyczny dwu i pół ramienny krzyż, szczególnie łatwy do zauważenia na złotych monetach. Zbiór monet i medali Potockich tworzył Andrzej Potocki. Zbiór liczący jak się szacuje 13-14 tys. numizmatów odzyskany po wojnie z rąk Niemców, dziś spoczywa w skrzyniach w piwnicach Muzeum Narodowego w Warszawie. Wogóle sprawa tej kolekcji jest niezwykle ciekawa i spokojnie mogłaby posłużyć jako gotowy scenariusz do filmu sensacyjnego. Kolekcja spoczywa zamknięta na klucz i na dobrą sprawę nikt nie wie co i w jakiej ilości się tam znajduje. Spadkobiercy roszczą sobie prawa do odzyskania zbioru - Muzeum Narodowe z kolei milczy na temat tego co posiada. Typowy pat.
Dukat 1658, Jan II Kazimierz - widoczna punca Pilawa
(zdjęcie: Antykwariat Numizmatyczny Michał Niemczyk)
Zainteresowanych głębszym poznaniem tematu historii kolekcji Potockich odsyłam do świetnego tekstu dra Mieczysława Morki "Kolekcja Potockich – zaginiona i odnaleziona, ale bez „złota”" z publikacji "Utracone kolekcje numizmatyczne" - materiały z konferencji naukowej 6-7 grudnia 2018 roku w Warszawie. Książka do kupienia na portalach aukcyjnych oraz stornie Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego.
Skoro zbiór jest zamknięty na "klucz" to w takim razie skąd się biorą na aukcjach numizmatycznych monety z kolekcji Potockich? Krążą o tym liczne "miejskie legendy". Jedna mówi o tym, że rzekomo w 1946 roku część zbioru została rozkradziona przez UB. Jednak wg dra Morki najpewniej pojawiające się na aukcjach numizmatycznych monety z pilawą pochodzą z zaginionych w 1945 roku dwóch kaset ze złotymi numizmatami. Ciekawe czy spadkobiercy również do tych co są w obrocie antykwarycznym będą lub roszczą sobie prawa?
Uruchomiliśmy dobrowolną zbiórkę pieniędzy na portalu www.zrzutka.pl na dalszy rozwój i działalność Portalu Numizmatycznego. Jeśli uważasz, że strona jest interesująca i warto ją wesprzeć WEJDŹ TUTAJ i dowiedz się więcej.
Emeryk Hutten-Czapski
Herb leliwa, czyli półksiężyc z gwiazdą, wpisany w literę C to znak doskonale znanemu wszystkim kolekcjonerom, Emeryka Hutten-Czapskiego. Zgromadził on przez lata ogromny zbiór około 11 tysięcy monet i medali, które w 1903 roku przez rodzinę zostały przekazane miastu Krakowowi a dziś można je podziwiać w niezwykłym muzeum jego imienia stanowiącego oddział Muzeum Narodowego w Krakowie. Wśród eksponatów wiele monet i medali do unikaty w skali światowej.
Antoni Ryszard
Prosta i łatwo rozpoznawalna punca. Inicjały A.R. Ten krakowski kupiec i numizmatyk zgromadził liczący ponad 1 600 monet zbiór monet oraz liczącą ponad 1 000 pozycji bibliotekę numizmatyczną. Być może on i jego punca nie są tak "medialne" jak dwie opisane wyżej, niemniej jednak monety z jego kolekcji co jakiś czas pojawiają się na rynku numizmatycznym i cieszą się dużym zainteresowaniem.
(zdjęcie: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak)
Xawery Segna
Chyba najmniej znana postać z czwórki tu przedstawionych jednak monety z jego punca pojawiają się na rynku antykwarycznym i warto o tym wspomnieć. Segna był warszawskim bankierem żyjącym w latach 1786 - 1848. Swoje monety oznaczał inicjałami X.S.
(zdjęcie: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak)
Znaki nierozpoznane
Na rynku numizmatycznym można znaleźć kilka innych monet z puncami, które ewidentnie można potraktować jako kolekcjonerskie, ale niestety nie jest znane ich pochodzenie ani przynależność kolekcjonerska. Poniżej krótki przegląd.
Jeśli ktokolwiek ma jakieś informacje dotyczące prezentowanych niżej punc, proszę o kontakt: portalnumizmatyczny@gmail.com
(zdjęcie: Antykwariat Numizmatyczny Michał Niemczyk)
Komentarze
Prześlij komentarz