Krótki epizod polskiej trzykrucierzówki

Trzykrucierzówka to dość "egzotyczna" ale jednocześnie ciekawa moneta w polskim systemie monetarnym. Jej krótka emisja w latach 1615-18 jakoś specjalnie nie zrewolucjonizowała polskiego pieniądza. Na rodzimym rynku się nie przyjęła i po 4 latach zaniechano jej dalszej emisji.

Wartość nominalna trzykrucierzówki wynosiła 3 krajcary, czyli odpowiadała dotychczasowemu półtorakowi. Nominał ten powstał dla potrzeb handlu nadgranicznego (głównie ze Śląskiem), gdzie dawał się odczuć brak pośredniego nominału pomiędzy groszem a trojakiem.

Pierwowzorem do emisji polskich trzykrucierzówek były krajcary habsburskie. Na zdjęciu 3 krajcary 1614 rok, Śląsk, księstwo ziębicko-oleśnickie. Na monecie wizerunek Karola II. (Źródło zdjęcia: Warszawskie Centrum Numizmatyczne)

Monetę bito ze srebra próby Ag469, średnicy 21 mm oraz masie ok 1.7 g. Zawartość czystego srebra wynosiła 0,73 grama czyli tyle ile półtoraki. Większość publikacji jako miejsce bicia podaje mennicę koronną w Krakowie. Nieliczne wskazują Bydgoszcz jako miejsce produkcji.

Wizerunek trzykrajcarówki nawiązuje do monet o wyższych nominałach - szóstaków czy ortów oraz "oryginalnych" krajcaórw habsburskich na których moneta była wzorowana i upodobniona.

Trzykrajcarówka 1617 Zygmunta III Wazy (źródło: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak).

Trzykrajcarówka z datami 1615, 1616, 1617 jest stosunkowo łatwo dostępna na rynku. Emisja z ostatniego roku z datą 1618 uznawana jest za rzadką.

Na awersie umieszczono ukoronowany portret Zygmunta III Wazy z profilu, otoczony skróconą tytulaturą władcy: SIGIS[mundus] III D[ei] G[ratia] R[ex] PO[loniae] M[agnus] D[ux] L[ithuaniae] (pol. Zygmunt III z Bożej Łaski Król Polski Wielki Książę Litewski), pomiędzy R i P nietypowe jak dla pieniędzy Rzeczypospolitej oznaczenie nominału za pomocą cyfry „3”.

Na rewersie pięciopolowa, ukoronowana tarcza z Orłem i Pogonią, umieszczonymi podwójnie, pośrodku herb Wazów – Snopek, dookoła legenda: III CRV REG POL (pol. 3 krucierze Królestwa Polskiego).

Późniejsze "polskie" trzykrucierzówki

Dość luźno z tematem opisywanych wyżej trzykrucierzówek związane są emisje Władysława IV Wazy i Jana Kazimierza dla księstwa opolsko-raciborskiego. W latach 1645-1666 księstwa Opola i Raciborza były przedmiotem zastawu na rzecz Wazów polskich, tytułujących się książętami opolsko-raciborskimi. 

3 krajcary 1661, Jan II Kazimierz, emisja dla księstwa opolsko-raciborskiego.

(Źródło: Gabinet Numizmatyczny Damiana Marciniaka)

3 krajcary 1647, Władysław IV waza, emisja dla księstwa opolsko-raciborskiego.

(Źródło: Warszawskie Centrum Numizmatyczne)

Uruchomiliśmy dobrowolną zbiórkę pieniędzy na portalu www.zrzutka.pl na dalszy rozwój i działalność Portalu Numizmatycznego. Jeśli uważasz, że strona jest interesująca i warto ją wesprzeć WEJDŹ TUTAJ i dowiedz się więcej.